Velen van ons zijn afgelopen weken waarschijnlijk op vakantie geweest. Lekker naar een warm land, een hotel met zwembad met van die lekkere ligbedden. Wie heeft stiekem ’s morgens vroeg de bedjes bij het zwembad geclaimd door er een handdoekje op te leggen? Of heb je je misschien enorm geërgerd aan de mensen die dit deden? Dacht je daarna bij jezelf: misschien moeten we het morgenvroeg toch ook maar doen?
Dit fenomeen wordt in de gedragsverandering ook wel ‘loss of aversion’ genoemd. Deze theorie gaat erover dat de pijn om iets kwijt te raken groter is dan de vreugde om iets te winnen. Het voelt immers alsof je recht hebt op dat bedje.
Dat voorkomen van verlies zien we ook terug bij bonussen. Een bonus motiveert om een verkeerde reden. De extrinsieke motivatie. We gaan er namelijk alles aan doen om die bonus niet te verliezen. Ook al hebben we hem nog niet eens binnen. Het ‘alles eraan doen’ is vaak niet samenwerken, creatieve oplossingen verzinnen, innoveren etc.
Een aantal jaar geleden werkte ik in een zorgorganisatie. Ik werkte er net en kreeg de opdracht om de organisatie te begeleiden in het behalen van een accreditatie. Na meer dan een jaar daaraan te hebben gewerkt haalden we de accreditatie. Ik was trots dat het was gelukt. Als verassing kreeg ik een extra beloning.
Na het behalen van de accreditatie begon de hele riedel weer van voor af aan. Een aantal jaar later moesten we hem weer halen natuurlijk. Ook dit keer werkte ik er weer hard voor. Weer behaalde we de accreditatie. Alleen dacht ik dit keer tijdens dat harde werken aan die bonus. In mijn hoofd had ik hem al ergens aan uitgegeven. Alleen…dit keer kreeg ik hem niet. En ja, dit voelde als verlies. Alsof ik het niet goed had gedaan. Mijn motivatie zakte daarna enorm snel. Nog een keer een accreditatie begeleiden? Ik ging liever iets anders doen! Door de bonus werd ongemerkt iets dat begon vanuit intrinsieke motivatie omgezet naar extrinsieke motivatie. En dat bleek uiteindelijk niet voldoende om mijn werk leuk te houden.
Dus denk nog eens na als je volgende vakantie je handdoekje gaat leggen. Waarom doe ik dit eigenlijk? Hetzelfde geldt voor de bonus. Wat doe ik mijn medewerkers eigenlijk aan?
Arlène Speelman
Consultant bij Bureau Baarda